Robert Sanga

Robert Sanga

Monday, July 13, 2009

Kan Ram Dinhmun

Kan Ram Dinhmun
Dated: 13-07-2009
By Sui Than Sanga

Pathian zarah kan ram Burma/Myanmar chu January 4, 1948 khan Bristish kuthnuai atang zalenna kan lo hmu a ni. General Aung San leh mipui trangrualin kan ram zalenna tan an nunna hlu takte an lo hlan tawh a ni. Kum 61 zet hnuah kan ramin hmasawn lam a pan theih lohna chhang ber chu sipai pawlin thuneihna an chelh tlat vang a ni.


Mipui thlangtling ram hruaitu kan neih laiin kan ram chu Asia khuamual mai bakah khawvelah pawh ram hausa tak leh chengna hmun nuam tak a lo ni thin tawh a ni. Prime Minister hmasa ber U Nu chu March 2, 1962 khan General Ne Win chuan a hnawl kiang tak vangin sipai pawlin dan lo takin ramrorelna an nei tan ta a ni. Sipaitein an thuneihna leh hamthatna tan chauh hna an thawh vangin mipuitein buaina nasa tak kan tawng a ni.


Ram leh hnam tan hnathawh tum lo sipaite rorelna chu thlak danglam turin August, 1988 khan mipuitein beihpui thlakin kawng an zawh vangin sipai kuttuarin a sangtelin an boral a ni. Mipui thinrim bendai turin May, 1990 kumah inthlanpui buatsaih ah National League for Democracy party chuan mipui vote 80% aitam a hmuh vangin thlangtling a ni. Party hruaitu Pi Aung San Suu Kyi chu mipui tan hnatha tam tak a thawh vangin 1991 kumah khawvelah lawman sang ber Nobel Peace Prize chawimawina a dawng a ni. Mipuitein lungrual takin an thlangtling party hnenah sipaitein thuneihna an pek loh vangin buaibelh zel a ni.


Ramroreltu sipaite chungah zirlaitein lawm lohna an neih tam em vangin October leh December, 1996 khan kawng an zawh leh a ni. Kawngzawh zingah tel zirlaite chu sipaitein manbetin an hrem a ni. Kawng engkimah mipuitein harsatna an tawng chhunzawm zel vangin Buddhist puithiam pawl nen trangrualin September, 2007 khan rampum huapin kawg an zawh nawn leh a ni. Sipai pawlin kawngzawhtu a sangtelin man betin an hrem nasat vangin boralta pawh an tam hle a ni. Mi vannei thenkhate chu ramdangah an tlang chhuak hman a ni.


General Ne Win, Saw Maung leh Than Shwe tein dan chihrang hrang bawhchhiain rorelna an neih vangin mipui maktaduaih chuang meuh ramchhungah cheng thei lovin awm a ni. Sipai hruaitutein politics hrisel lo tak mai an khelh vangin Pi Aung San Suu Kyi leh mipui hruaitute a sang telin lungin an tang mek a ni. Sipai sisual taktein hmeichhia tam tak an pawngsual mai bakah khuachhak lam khuate 3,300 aitam an hal kang bawk a ni. Chin, Kachin, Karen, Shan, Mon, Arakan pawltein Burma sipai ramrorelna duh lova silai chelhin an dodalna pawh a rei tawh hle a ni. Hollywood Action Star Sylvestar Stallone chuan Rambo 4 tih film ah Burma sipaitein Karen hnam leh a ramchhung mipuite chungah an nun rawng dan chiang takin a tarlang bawk a ni.


May, 2008 khan Nargis thlichhia nasa lutuk tak a hrang vangin kan ram mipuitein an neih chhun tam tak an hlauh bakah trumkhatah a nuaihtelin thiboralna thleng an tawng a ni. May, 1990 kumah inthlanpui pawh pawm lovin 2010 thleng hunna sipai pawlin inthlanpui buatsaih nawn leh an tum a ni. Ramrorelna tha lo tak hnuaiah awm kan ram, leilung, khua, chengna hmun leh kan unau leina, thiantha duhtakte chu ramdang hmundang atang chuan an ngaihawm thei khawp mai. Kan ram sipaitein ramchhung mipui tan zalenna, inangkhatna leh mipui hnenah ramrorelna a pek hma loh zawng chu kan ram dinhmunin hmasawn changkang chhoh lam a pan thei dawn lo a ni.
===========================================